الحمد لله الذی ارتفع عن مطارح الافهام... اما بعد فیقول الفقیر... ابن محمدتقی محمدباقر... انی لما الفیت کثیرا من مهمات مسائل الشرعیه مبتنیه علی معرفه الاقدار... .
... سبعه من هذا الدراهم و لیکن هذا آخر ما اردنا ایراده فی هذه الرساله... معادن الحکمه و الشرف و النباله.
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ و نستعلیق.
اصفهانی (شماره فرنگی سفید).
تیماج مشکی بدون مقوا.
1
2
عطاءالله اصفهانی که خود مردی اهل فضل بوده، کتابهای بسیار در دست داشته و فقراتی از آنها در حواشی ۲۵ رسالهای که در این دفتر رونویس کرده نوشته. همه صفحات این دفتر با یک قلم نیست گاه نسخ و گاه شکسته نستعلیق و گاه ریز یا درشت است و در ذیل بیشتر رسالهها رقم دارد. یادداشتهایی نیز خود او در توضیح یا نقد مطالب کتابها دارد.
بر پشت برگ اول دفتر نوشتههایی دارد از آن جمله است فهرست رسالههای موجود در دفتر و نقلی از حاشیه ابن هیثم در تحریر اقلیدس به واسطه تحریر اصول اقلیدس به قلم محقق نسفی عناوین و اشکال هندسی در رسالهها همه به شنگرف است.
در کنار صفحات این نسخه از خلاصه، حاشیههایی به نقل از شرح شمسالدین علی خلخالی، و جواد و حاشیههایی به فارسی از عطاءالله (کاتب نسخه) بر پشت و روی یک برگ کوچک الصاقی پس از ص ۶ نوشته شده. بر یک برگ الصاقی دیگر (پس از ص ۱۴) ارقام و نوشتههای بدون نشان دیده میشود.
3
مهر بیضی کوچک کاتب نیز با نقش «عطاءالله» و تاریخ ۱۱۹۲ق. در برخی از برگها دیده میشود.
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۲۶۱-۴۲۶۲.
نک: فوائد رضویه، ۴۱۲؛ امل الامل (ترجمه مجلسی).
در اوزان و مقادیر. مولف این رساله را در شرح و توضیح سخنان پدر خود مولا محمدتقی مجلسی (که با تجلیل فراوان در دیباچه از او یاد کرده) در روضه المتقین - شرح بر من لایحضره الفقیه نوشته و دارای ۷ مقدمه و دو فصل است و فصل ۲ خودداری پنج مقصد.
پس از پایان رساله موازین. در ص ۳۱۴ چند یادداشت پراکنده هست بدین ترتیب: نخست اسماء ترکی سالها و ترجمه به فارسی و عربی و سپس فهرستی از کتابهایی است که کاتب دفتر دیده و مطالعه کرده. در این فهرست این کتابها به چشم میخورد:
خلاصه الحساب از خسرو شاهی. لب اللباب عبدالعزیز نیم دهی. رساله در جبر و مقابله از شهابالدین احمد. لسان الخواص از رضیالدین قزوینی. رساله بهائیه حساب (که مولف آن شناخته نشده). شرح رساله جبریه خواجه نصیر (مولف یاد نشده). رساله حساب الانامل از شرفالدین علی یزدی.
علاوه بر کتابهای مختلف که مهمترین آنها را در اینجا یاد کردم، عطاءالله اصفهانی مجموعهای ارزنده از شروح خلاصه الحساب بهایی در دست داشته و در این فهرست نام برده و مجموعه آنها ۵ شرح فارسی و چهار شرح عربی است (وی شروح فارسی و عربی را جدا کرده و در کنار صفحه گوید تا حال که سنه ۱۱۸۵ است شش شرح فارسی بر خلاصه الحساب دیده شده.
اینک فهرست شروح فارسی خلاصه که او یاد کرده:
۱. شرح خلاصه از ملا طالب اصفهانی. ۲. شرح خلاصه از ملا حسین شاهرودی. ۳. شرح خلاصه از محمدامین قمی. ۴. شرح خلاصه از محمد شمسالدین لاهیجی. ۵. شرح خلاصه از محمداشرف (فقط پنج شرح فارسی یاد کرده).
فهرست شرحهای عربی خلاصه:
۱. شرح جواد بر خلاصه الحساب. ۲. شرح خلخالی بر خلاصه الحساب. ۳. شرح از ناشناس خلاصه الحساب. ۴. شرح میر اشرف طباطبائی.