ابانه المختار فی ارث الزوجه من ثمن العقار بعد الاخذ بالخیار
[نسخه خطی]
/ از: شیخ فتحالله بن محمدجواد نمازی شیرازی معروف به شیخ الشریعه (شریعت) اصفهانی ( -۱۲۶۶-۱۳۳۹ق.).
اوایل ق ۱۴ق.
ص ۸-۸۱.
خشتی. ۱۵/۵*۲۲سم. ۱۱۳ص. ۲۲ و ۲۱س.
1
2
بسمله، الحمد لله الذی هدانا الی سواء السبیل و ابان لنا صریح... و بعد فیقول اقل الاقلین العبد الاثم الجانی ابن محمدجواد الشیرازی النمازی المیرزا فتحالله الاصفهانی انه وقع الی سوال من بعضی اخواننا فی الایمان من اهل جیلان فی قضیه طال التشاجر فیها بینهم فحررت السوال و ابنت عن الجواب... ثم جائونی بجواب معلل... من بعضی مشاهیر العصر... .
... و عن داء اللجاج و التعصب منزهون خالون و الحمد لله علی آلائه العظام... بیمنا مولفه الخاسره... فی شهر ذی القعده من شهور السنه التاسعه عشر بعد الثلثماه و الالف من الهجره المقدسه النبویه علی هاجرها الاف الف سلام و تحیه.
مولف این رساله را در رد بر نظر فقیه همزمان خود سید کاظم یزدی در این مسئله، نوشته. مولی محمدکاظم خراسانی، استاد معروف آن زمان، چون رساله ابانه المختار شریعت را دیده اعتراضاتی در حواشی آن نوشته شریعت اصفهانی بار دیگر رساله صیانه الابانه عن وصمه الرطانه را (که ضمیمه این رساله است و خواهیم شناخت) در پاسخ به اعتراضات خراسانی و دفاع از نظرات خود نگاشته. (شریعت اصفهانی در آغاز رساله به این مقدمه اشاره کرده است).
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ زیبا.
عناوین به شنگرف.
فرنگی سفید آهاردار.
تیماج سرخ ضربی یکلا.
1
قصیده عربی را به این مجموعه افزودهاند و نوع کاغذ آن فرق دارد. عناوین به شنگرف، سقطات متن در حاشیه به شنگرف جبران شده است. دو برگ در آخر دفتر سفید.
3
در پشت برگ نخست مهر محمدتقی بن جعفر من آل الشیخ رضا مشهود است.
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۲۲۸-۴۲۳۰.
نک: ذریعه، ۱/ ۱۵۵۹/ ۱۰۳-۱۰۴؛ ریحانه الادب، ۲/ ۳۱۷-۳۱۸ و ذیل رساله ش ۲ این دفتر.
موضوع رساله ارث زوجه است از حق خیار زوج در عقار (در صورت محرومیت زوجه از خود عقار). سید محمدکاظم یزدی در حاشیه بر متاجر شیخ مرتضی انصاری منکرارث زوجه از حق خیار شده و شریعت اصفهانی این رساله را در اثبات ارث از خیار (به معنی ارث زوجه از بهای عقار پس از اعمال حق خیار) نوشته. این مسئله در مرکز علمی نجف مطرح و بحث شده و شیخ محمدحسین کاشف الغطاء (به نوشته ذریعه) رسالهای مبسوط در طرفداری از شریعت نگاشته است. منظومهای نیز در این مسئله به عربی سروده شده که سراینده آن در صدر یا ذیل نسخه و در خود ادبیات یاد نشده و آن را با خطی در آغاز دفتر حاضر افزودهاند. این ارجوزه دارای ۶۰بیت است و با این ابیات آغاز میگردد:
ان مات من قد اشتری ارضا جعل/ للبایع الخیار ان رد البدل
و موته عن زوجه و عن ولد/ فاختصت الارض به مالم ترد
و حیث ردت حکم القوم بان/ شارکت الزوجه فی ملک الثمن
آخرین بیت: و هل تری المانع هنا یقضی/ هنا بان تملک ثمن الارض
شریعت رسالهای دیگر نیز در مسائل ارث دارد که صاحب ذریعه یاد کرده و احتمال دادهاند موضوع آن رساله نیز همین مسئله ارث زوجه از ثمن عقار باشد. به نوشته ذریعه، نسخه اصل این رساله در کتابخانه شخصی شریعت موجود است.