عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۳۰۲۱۲
فارسی
مثنوی استخلاصیه
[نسخه خطی]
/ از: شاه اسماعیل ثانی صفوی متخلص به عادلی ( -۹۸۵ق.).
محمود فرزند احمد و یوسف فرزند محمد و یا محمد مداح.
۸۸۴ و ۹۷۸ق.
ص ۱۵۸.
خشتی. ۱۶*۲۲سم. ۳۱۶ص. سطور: مختلف.
1
2
بنام کردگار فرد و اکبر/ کریم لم یزل دانای داور
خداوندی که یکتای جهانست/ خداوند زمین و آسمانست
کریمی کز کرم ایمان بما داد/ گل ما را سرشت و جان بما داد
انجام موجود در نسخه: کجا شد آن شه با جاه و تمکین/ امیر المومنین حیدر شه دین
مولف به هنگامی که به امر پدرش شاه تهماسب در قلعه قهقهه زندانی بود این مثنوی را در ابراز انقیاد به پدر و درخواست عفو از او سروده.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
بیشتر رساله به خط های نسخ و نستعلیق.
عنوان و نشان شنگرف.
اصفهانی مختلف.
تیماجی قهوه‌ای که عطف و حاشیه آن را با تیماج قرمز سجاف کرده‌اند.
1
رقم هر سه کاتب در پایان برخی از رساله‌ها یادداشت شده است. در پشت نخستین برگ اشعاری نوشته و در بالای صفحات اشعار مختلف یادداشت شده صفحه‌های ۲۲۳ و ۲۲۵ سفید و در صفحه‌های ۲۲۴ و ۲۲۶-۲۲۷ اشعار و نوشته‌های مختلف یادداشت شده بالای صفحه‌های ۲۳۰-۲۸۳ چند قصیده یادداشت شده که نخستین آنها در هجو شیخ کمال لاهیجی است. در پایان دفتر نیز چند قصیده نوشته شده است.
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۳۹۸۶-۳۹۹۲.
نک: تذکره میخانه مصحح آقای گلچین معانی حاشیه ص ۲۰۴-۲۰۵؛ دانشمندان آذربایجان؛ ذریعه، ج۲.
در مراجعی که اینک در دسترس دارم درباره این مثنوی سخنی ندیدم، در مجمع الفصحا، دانشمندان آذربایجان، تذکره میخانه (حواشی گلچین معانی) و تذکره نصرآبادی ابیاتی از او یاد شده اما این مثنوی استخلاصیه در هیچ‌یک از این تذکره‌ها و دیگر مراجع یاد نشده است. تعداد ابیات این مثنوی معلوم نیست و آنچه در دفتر حاضر موجود است ۳۸ بیت است و چنین پیداست که مثنوی بزرگی است که دنباله آن از دفتر افتاده است.
اینک چند بیت از آنکه خطاب به شاه است و عذر خواهی گناه:
گناه من چه بود ای شاه عالم/ چرا یکدم نمی‌پرسی ز حالم
بقول دشمنان از راه رفتی/ که از دشمن شده بسیار خفتی
ایا صاحب قران طهماس غازی/ ترا زیبد شهی و سرفرازی
جهان بر کام تو بادا چو حسنت/ مبادا از سرت کم تاج دولت
اگر بخشد مرا شاه جهاندار/ برآرم من دمار از قوم کفار
گشایم دست مردی من بدین کار/ بگیرم تاج و تخت ملک خونگار
اگر رستم در آید در مصافم/ روان با مرکبش در هم شکافم
امیدم هست تا من زنده باشم/ تو شاه عالم و من بنده باشم
به حق عزت شاه ولایت/ تویی تاج سرو من خاک پایت
نگردد سر ز فرمانت بسیار...؟/ تو هم غافل مشو از مکر اغیار
ز قول دشمنان بر گردشه زود/ اگر خواهی که گردد کار محمود
برون آور مرا از قلعه و بند/ چنین ظلمی بمن ای شاه مپسند
بفرزند گرامی بند مگذار/ ندارد چون وفا این چرخ مکار
عروض عارفی
/ محمد بن حمدالله ملقب به عارفی
496704
۲۹۵۹
/
۶
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20130701
MF
87856
a
Y
