محمود فرزند احمد و یوسف فرزند محمد و یا محمد مداح.
۸۸۴ و ۹۷۸ق.
ص ۱۸۳.
خشتی. ۱۶*۲۲سم. ۳۱۶ص. سطور: مختلف.
1
2
2
(موجود در نسخه شرح): ذلک من انفسهم کذا فی المیسر و فی بعض النسخ- اتیانی بالنون ای مجیی فیکون الباء مقدرا فی البغیا ای بالبغی و البغی التعدی. یمینا بربی ان قلبی یحبه... ای اقسمت یمینا بالله ان قلبی یحبهای یحب الرسول (ع) و ذلک ای محبتی ایاه.... .
... و قد انتهی فی سابع جمادی الاخری ثبتنا الله تعالی علی الحق فی الاولی و الاخری سنه ثمان و تسعین و ثمانیه حامدا لله و مصلیا علی نبیه و مسلما.
آغاز نوشته ابراهیم: الله حسبی یقول الفقیر المذنب... ابراهیم بن سعدالدین قد تشرفت عینی بمطالعه جمال ابن مولف هذا الکتاب... حتی بلغوا الی دارالسلام دمشق الشام... .
... و اصحابه ینابیع العلوم و الحکمه.
نسخه شرح و ذیل مزبور به خط نستعلیق. تاریخ کتابت: ق ۱۰ و ۱۱ق.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
بیشتر رساله به خط های نسخ و نستعلیق.
عنوان و نشان شنگرف.
اصفهانی مختلف.
تیماجی قهوهای که عطف و حاشیه آن را با تیماج قرمز سجاف کردهاند.
1
رقم هر سه کاتب در پایان برخی از رسالهها یادداشت شده است. در پشت نخستین برگ اشعاری نوشته و در بالای صفحات اشعار مختلف یادداشت شده صفحههای ۲۲۳ و ۲۲۵ سفید و در صفحههای ۲۲۴ و ۲۲۶-۲۲۷ اشعار و نوشتههای مختلف یادداشت شده بالای صفحههای ۲۳۰-۲۸۳ چند قصیده یادداشت شده که نخستین آنها در هجو شیخ کمال لاهیجی است. در پایان دفتر نیز چند قصیده نوشته شده است.
به شیوه ترکی است- و به حدس قریب یقین از همین ابراهیم بن سعدالدین ایروانی است. این ذیل ص ۱۸۴-۱۸۶ را فراگرفته است.
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۳۹۸۹-۳۹۹۲.
قسمت آخر نسخه شرح قصیدهای است در مدح حضرت پیغمبر (ص) که آخرین بیت آنکه در نسخه حاضر دیده می شود این قسمت:
یمینا بربی ان قلبی یحبه/ و ذکا رجائی فی المماة و فی المحیا
نویسنده شرح محمد بن احمد بن رکنالدین جندی حسینی است و در ۸۹۸ق. از تالیف آن فراغت یافته.
پس از پایان سخن مولف شرح، ابراهیم بن سعدالدین بن حاج سلتان خیام ایروانی سرگذشت مولف و فرزندش را در سه صفحه دفتر به خط نستعلیق شیوه ترکی نوشته است.
وی می گوید در تاریخ ۱۰۰۵ق. که علی بن محمد بن احمد فرزند مولف شرح با همراهان خود به قصد رفتن حج به دمشق وارد شدند، به زیارت او موفق شدم و سه درس از شرح شمسیه از او فراگرفتم. به نوشته این ابراهیم، جندی از اهل قره باغ بوده و در اثر مزاحمات قزلباش به نخجوان مهاجرت کرده است.
تاریخ این نوشته ۱۰۰۵ق. است.
ابراهیم بن سعدالدین که نسخه اصلی این شرح را به امانت در دست داشته از روی آن نسخهای دیگر تهیه کرده. (ظاهرا نسخه حاضر) به هنگام بازگشت علی بن محمد جندی از سفر حج از استنساخ آن فراغت یافته و نسخه اصل را به او باز میگرداند و چون وی عازم وطن خودش شده به هنگام وداع این شعر فارسی را بدرقه راه او کرده است:
بعد از این صبح وصالت شام هجران میشود/ آن زمان این شام باشد صبح تا جان میشود
در کنار صفحه اول شرح قصیده نوشتهای است از عبدالغنی که با مولف معاصر بوده و درباره این شرح نوشته.
«لقد تشرف عینی بالمطالعه فی هذا الکتاب... فوجدت فیه من العجائب- و رایت فیه من الغرائب فقیه من کلام الله تفسیر و فیه احادیث الرسول (ص) کثیر و فیه من التصوف ما تروم و فیه من بحر النحو ماترید و تعوم و فیه من الفروع و الاصول و فیه من المعقول و المنقول...».