عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
IR
۱۰-۳۰۵۷۴
فارسی
رساله‌ای در حساب
[نسخه خطی]
/ از: ابواسحاق غیاث‌الدین کرمانی.
ابراهیم نمارستاقی.
۱۲۱۴ق.
ص ۱۰-۲۱۳.
خشتی. ۱۴*۲۱سم. ۳۸۲ص. ۱۲س.
کاتب نسخه را بنا به خواهش مخدوم خود میرزا عباس علی نوری نوشته است.
1
2
ای نام تو سر دفتر مجموعه راز/ آن به که کنم نسخه بنامت آغاز
از نام تو مجمل جهان گشت درست/ وز ذکر تو قانون دو عالم شده ساز
تفصیل هر مجمل و مجمل هر مفصل حمد حضرت باقی سزاواریست که صحایف رنگ‌آمیز اوراق خزان و بهار و اوراق سفید و سیاه لیل و نهار رقمی از دفتر آفرینش اوست و ورقهای رنگین دفاتر گل رعنا... .
... (ص ۲۱۱ دفتر) مخفی نماند که در اینصورت رقمه ابتیاع شده دفعه دفعه نوشته شده میتوان دو دفعه بنویسند و بهمان اسم اکتفا نمایند اما قسم اول را کاتب اولی است و عمل تبدیل را چنین باید نوشت... تمت الکتاب بعون الملک الوهاب فی یوم الاحد ثلث شهر محرم... فی ید. ابراهیم... سنه ۱۲۱۵.
مولف از محاسبان و منشیان و شاعران روزگار شاه طهماسب اول است.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
شکسته نستعلیق.
جدول‌ها و شکل‌ها و عنوان‌های این دفتر به شنگرف و قلم مشکی نوشته شده.
سفید و آبی اصفهانی.
تیماج مشکی مقوایی.
1
2
رقم کاتب در پایان رساله‌های ۱ و ۳ و ۴ دیده می‌شود و آنچه مسلم است در رقمی که در پایان مثل ۱ و ۴ یاد شده تصرف کرده‌اند و آثار محو نمودن نیز در پایان آن دو رساله پیداست تنها رقمی که دست نخورده رقم پایان مثل سه است. در آغاز دفتر (ص ۱-۹) چندین یادداشت که درباره استخاره اختلاجات اعضاء، اشعار معراج رفتن پیغمبر و جز آن است نوشته شده. میان ش دو و سه اشعاری درباره احکام نجوم و دایره منازل قمر یادداشت شده (ص ۲۷۰-۲۷۲) در پایان دفتر (ص ۳۷۳-۳۷۹) چند یادداشت گوناگون نوشته شده.
در کنار برگ‌های اوائل کتاب حاشیه‌های بی‌نام و نشان نوشته شده است.
3
مهر چهارگوش به نقش «عبده عباس علی» همان کسی که کاتب این دفتر را به خاطر او نوشته و در آغاز و پایان مثل رساله یک آمده است.
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۱۳۳-۴۱۳۵.
نک: تاریخ عالم آرای عباسی زندگی شاه طهماسب ص ۱۶۷.
این رساله را مولف به نام خواجه عبدالقادر کرمانی فرزند خواجه عبدالرشید که از اعیان و اشراف آن زمان به شمار است نوشت و آن را در یک مقدمه و چهار دفعه و یک خاتمه ترتیب داد. (از آنچه در این دفتر موجود است مقدمه و دفعه اول و دوم آن رساله است). وی در آغاز این رساله قصیده‌ای به نام شاه طهماسب و نیز اشعاری درباره خواجه عبدالرشید و خواجه عبدالقادر گفته و از این رساله‌ها از حساب یاد کرده است:
۱. بحر السیاق از شرف‌الدین فضل الله.
۲. شمس السیاق که خواجه شمس‌الدین صاحب دیوان به نام خواجه میراحمد خانی ترتیب داده.
۳. رساله تعلیم سیاقت از خواجه سلیمان شاه کرمانی.
۴. قواعد الحساب از خواجه محیی‌الدین کرمانی.
مقدمه رساله حاضر دارای سیزده فصل در بیان مطالب مختلفه و دفعه اول بیان ترتیب روز نامچه و دفعه دوم بیان توجیه و ترتیب دفاتر است. رساله تدارک السموم از غیاث‌الدین کرمانی در فهرست ۹ با شماره شناسانده شد.
جداول مختلفه
سی فصل
حساب (رساله در...)
/ خواجه طوسی
، ص ۲۱۴-۲۲۳.
، ص ۲۲۴-۲۶۹.
، ص ۲۷۳-۳۷۲.
۳۱۱۷
/
۱
ایران
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
20130630
مطالعه متن کتاب MF
87856
a
Y
