در غالب نسخهها تاریخ پایان تالیف ۷ جمادیالثانی ۱۰۹۷ق نوشته شده اما این تاریخ در نسخه ما اوایل شعبان ۱۰۸۹ق. است.
کامل.
1
2
3
الحمدلله الذی شرح صدورنا للاسلام و هدانا لاتباع مله خیر الانام و اجتناب نحل اراء الاقوام. (در بعضی از نسخهها آغاز کتاب متفاوت است و احتمال دارد کتاب دو تحریر داشته باشد. نسخههایی که در آستان قدس، ج ۱۱، ص ۳۷۱-۳۸۲؛ هزار و پانصد نسخه خطی، ص ۳۴۳؛ دانشگاه اصفهان، ج ۲، ص ۵۴۸-۵۵۰ و ش ۱۵۴۶۳ آستان قدس معرفی شدهاند آغازشان چنین است: «الحمدلله الذی رفع منار الهدی دلیلا علیه و نصب اعلام الحق سبیلا الیه فسجان من اوقد مصابیح الانوار فی قلوب العارفین») دو تاریخ تالیف نیز در نسخهها آمده میتواند موید دیگری بر این مطلب باشد اما برای اطمینان بیشتر باید این نسخهها را با هم مطابقت داد.
و این قدرت را که اثبات میکنند از برای عهد موثر نباشد دیگر عهد چه اختیاری و چه تفویضی. ختم الله علی قلوبهم و علی سمعهم و علی ابصارهم غشاوه و لهم عذاب الیم. ختم الله لمن کان السبب فی تالیف هذه الرساله بالحسنی و لنا و لجمیع المومنین و صلیالله علی خیر خلقه محمد و آله الطاهرین و سلم تسلیما کثیرا. قد وقع الفراغ من تالیفها فی اوائل شهر شعبان المعظم من شهور سنه تسع است (کذا) و ثمانین بعد الالف من الهجره.
و قد تم تحریر هذه الرساله فی الشهور المذکور سنه ۱۲۶۴.
مولف پیش از این تالیف، کتابی با نام معراج السالکین الی الحق و الیقین به عربی نوشته و در نظر داشته پس از سراج السالکین کتاب دیگری همراه با براهین عقلی و دلایل نقلی به نام جامع البراهین علی الحق الیقین بنویسد. (از دو کتاب دیگر مولف نسخهای به دست نیامد)
جای نام مولف در نسخه ما سفید مانده است. (برگ ۶۵ر)
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق و شکسته.
عناوین و نشانیها شنگرف.
در رساله چهارم تعداد کمی از عناوین با قلم مشکی نوشته شده ولی جای بیشتر آنها در متن خالی مانده و به جایش در حاشیه نوشته شده است.
عنوان کتابها با مداد سرخ رنگ در آغاز هر کدام نوشته شده است.
دارد.
فرنگی نخودی آهار مهره، رساله اول فستقی.
تیماج قهوهای ضربی با ترنج و سر ترنج، جدولدار ساده گرهی، یک لا، قطر: ۸/۱.
1
پایان نسخه چند نقل قول از حبیب السیر.
بالای بیشتر صفحات حروف «ا م ع» (کوتاه شده کلمات الله، محمد، علی) نوشته شده است.
1
خریداری کتابخانه پیش از سال ۱۳۲۰ش.
تنظیم شده در یک مقدمه و چند فصل بدون شماره و خاتمه:
مقدمه : باید دانست که در انسان دو قوه است علمی و عملی.
فصل: قوه علمی مستقل نیست در معرفت اکثر چیزها .
فصل: تقسیم مردم به اهل ملت و اهل نحلت.
فصل: چگونگی فکر مردم.
فصل: تقسیم اهل شرع به محدثین و متکلمین.
فصل: در اعتقادات امامیه.
فصل: اختلاف اشاعره با امامیه در اعتقادات.
فصل: در اعتقادات معتزله.
فصل: قضا و قدر.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۲۷.
فهرستواره، ج ۷، ص ۴۷۳ و ج ۹، ص ۳۴۲؛ ذریعه، ج ۱۲، ص ۱۵۷؛ معجم التراث الکلامی، ج ۳، ص ۵۲۶؛ منزوی، ج ۲، ص ۱۱۹۰؛ «نسخه خطی سراج السالکین به خط میرزا احمد نیریزی»، حمید فرزام، در فرخنده پیام: یادگارنامه استاد غلامحسین یوسفی، مشهد، دانشگاه مشهد، ۱۳۶۰ش، ص ۳۰۲-۳۱۰؛ دانشگاه اصفهان، ج ۲، ص ۵۴۸-۵۵۰؛ مرعشی، ج ۶، ص ۲۵-۲۶ و ج ۲۷، ص ۶۸؛ سپهسالار، ج ۵، ص ۹۹؛ نشریه نسخههای خطی، ج ۱۱، ص ۹۵۰؛ تلامذه المجلسی، ص ۴۲-۴۳؛ تراثنا، ش ۳، ص ۹۶؛ مرکز احیا، ج ۸، ص ۲۶۹-۲۷۰ و ۲۸۵.
در بیان اعتقادات شیعه بدون ذکر دلایل «اعتقادات حقه اهل حق و معتقدات باطله اهل باطل» (منظور مولف از اهل باطل «حکما و صوفیه و معتزله و اشاعره») است.