الحمدلله الذی تعزز عن و صف الواصفین و تعالی عن مدارک العارفین و تقدس عن نصور العاقلین.
نظم: کو مرا دل که بدو شرح کمالت گویم/ یا کجا نطق که تا وصف جمالت گویم.
فصل در عجایب جهان جان و دل... و لطف و عنایی که با تو کرده است جمله را مشاهده کنی آن گه حق شناس شوی...
همه صورت مبین در نقش عالم/ ز نقش اندر گذر نقاش را بین.
نوع خط:
تزئینات متن:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عناوین و نشانیها شنگرف، بین پارههای اشعار دوایر کوچک شنگرف، بین مصراعها نقطه شنگرف رنگ.
دارد.
نخودی آهار مهره، بعضی از برگها دو پوسته شده.
تیماج قهوهای دورو، مجدول گرهدار زرین. قطر: ۳/۲.
1
تصحیح شده، با علامت سه نقطه شک در بسیاری از برگهای نسخه مانند: ۱۰ر، ۳۶ر، ۴۱ر، ۴۴ر، ۴۶ر، ۴۶پ، ۵۰پ، ۵۲ر، ۵۸پ، ۷۷پ و... و علامت یک نقطه در کناره بعضی از سطرها مانند صفحات ۳۴ر، ۳۸پ، ۴۸پ، ۵۷ر، ۵۹ر.
نسخههای این کتاب در نام مولف و کم و زیاد و ترتیب مطالب با هم تفاوتهای فاحشی دارد.
در برگ آغازین نسخه حروف الفبای فارسی و نام کتاب اول مجموعه نوشته شده است.
در برگ آخر هم نام ماههای ترکی و چند دعا آمده است.
در برگ ۶۸ر معرفی کتاب آینه جهان نمای.
در برگ ۶۷پ یادداشت یادگاری پاک شدهای مورخ محرم ۱۲۷۳ق.
دارای جزوههای ۸ برگی.
3
1
پایان نسخه مهر چهار گوش: «... محمدحسین».
خریداری از هدایت ارشادی در اسفند ۱۳۴۷ش.
تنظیم شده در ۱۱ باب:
باب اول: در رموز و اشارات و معانی و حکایات در حال انسان و بازماندن از سعادات ابدی و مشغول شدن به دنیا و فراموش کردن مقام اصلی و در تنبیه از غفلت.
باب دوم: در اشارت آفریدن و در اشارت به طلسم وجو.د انسان و در رموز و کنوز و معنی او در مواعظ و نصایح در تنبیه دلالت بر معنی وصف و جمال و کمال روح تا بدانی که همه در وجود است.
باب سیوم: در آن مقصود آفرینش تویی و جمله از بهر تو آفریدهاند و سبب آمدن تو درین دنیا و حقیقت موجودات و احوال و اشغال خلق و سبب آشوب دنیا.
باب چهارم: در سبب آفریدن انسان و چگونگی سپردن امانت به وی و سبب عزت و رفعت و سببخواری و مذلت.
باب پنجم: در سر آفریدن انسان و حقیقت او و چگونگی و سر امانت که چیست و چگونه نهادهاند و مقصود از امانت چیست و سر عزت و مذلت.
باب ششم: در معرفت آن که از کجا آمد و آن چه مقام است و چرا آمدهاند و فراموش کردن آن مقام و در آن که نام تو انسان چرا نهادهاند.
باب هفتم: در بدایع فطرت و صنایع قدرت حق تعالی و در خلقت انسان و چگونگی موجود کردن و آفریدن از قطره آب.
باب هشتم: شش فصل است: اول: در عجایب خلقت سر. دوم: در عجایب خلقت چشم. سیم: در عجایب صفت گوش. چهارم: در عجایب خلقت بینی. باب پنجم: در عجایب خلقت دهان. باب ششم: در عجایب روی و غیره.
باب نهم: در عجایب تن و اعضا و جوارح و عجایب خلقت معده و عجایب خلقت دست و انگشتان و کف دست و ناخن و آن مشتمل بر پنج فصل:
فصل اول: در عجایب حلق و معده. فصل دوم: در عجایب دست و انگشتان و انواع حکمت در پیدا کردن آن. فصل سیم: در عجایب ناخن و منفعت آفرنش آن. فصل چهارم: در عجایب و منافع کف دست. فصل پنجم را نسخه ندارد.
باب دهم: در عجایب جمله تن و تشبیهات او به جمله موجودات و تشبیه صفات او به جمله حیوانات و رموز و اشاراتی چند از قفس در تشبیه به صفات انسان.
باب یازدهم: در سلطانی روح و تاثیر او در جسم و. در عالم و در صفت جهان جان و دل.
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۱۱-۱۲.
فهرستواره، ج ۶، ص ۵۹؛ مجلس، ج ۱۰، ص ۱۸۱۴-۱۸۱۵ و ج ۲۱، ص ۳-۴.