محل کتابت: مدرسه ملا رضا همدانی در دارالسلطنه تبریز (گ ۱۰۸)
، تاریخ کتابت: صفر ۱۲۴۲ق.
۶۲پ - ۷۴ر
؛ ۱۳*۲۰/۵ سم. ۱۲۵گ. سطرها مختلف.
1
2
الحمدلله رب العالمین... اما بعد بدانکه ایزد تعالی هر جانوری را که آفرید به جفت محتاج گردانید و از جمله مخلوقات و موجودات انسان را برگزید...
... نوع دیگر مصطکی درم کتیرا درم رب السوس درم بقال درم مغز به دانه درم نشاسته درم.
این رساله در پایان نسخه حاضر به نام کتاب «اسکندریه» نامیده شده است.
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عناوین به شنگرف.
تیماج مشکی بدون مقوا ضربی ترنج و سر ترنجدار.
1
1
1
1
چند یادداشت پزشکی پراکنده روی برگ اول و بین رساله دوم و سوم فوایدی به نقل از ارسطو و منافع و مضرات برخی از حیوانات و میرزا محمدطاهر وزیر آذربایجان به نقل از میرزا محمد صالح بیگ و محمدبن زکریای رازی و محمدرضا بیگ به نقل از میرزا هادی در تبریز و لقمان و حکیم مومن و عمادالدین محمود و خواجه رشید وزیر و روایتی به نقل از امام صادق (ع) در نظر کردن به اشیاء در ماههای مختلف سال و بابی در معرفت حیات و ممات و خاصیت قطب الاقطاب و رجال الغیب و احکام دانستن غره هر ماه و خاصیت ستاره سکزیلدوز به سال ۱۱۲۶ق. و فالنامه امام صادق (ع) از «قرآن» و اشعاری در تجوید به نقل از حافظ و روزهای نحس هر ماه به نقل از امام علی (ع) آمده است.
بین رساله سوم و چهارم یادداشتی در محرمنامه و بانک حروس و احکام مریض و چند نسخه پزشکی و علاج انواع داروها به نقل از لقمان و یادداشتهای نجومی پراکنده و اختیارات ایام به نقل از امام علی (ع) دیده میشود.
بین رساله چهارم و پنجم صورت چند انشاء از شاه طهماسب به خواجه امیربیگ و رقعه ملا لطفعلی گیلانی به هند و نامه میرزا یحیی به میرزا محمدطاهر و چندین رقعه دیگر بدون عنوان.
در برگهای پایانی صورت وصیت پیامبر به امیر مومنان علی (ع) و فالنامهای منظوم و فایدهای از شیخ بهایی و دوازده امام میرزا قواما و استخاره منظوم از قرآن و مطالبی به نقل از «خلاصه التجارت» در پزشکی و طلسمات و ادعیه دیده میشود.
3
مهر مربع «عبده الراجی موسی» روی برگ اول.
ابواب این رساله:
باب اول: در معرفت شیشه و نبض.
باب دوم: در معرفت مرض و علت.
باب سوم: در معرفت و مضرت کرده.
باب چهارم: در ادویهای که بواسیر را سود دهد.
باب پنجم: در خضاب کردن موی.
باب ششم: در معرفت اطعمهای که منی را بیفزاید.
باب هفتم: در معرفت منافع اشیاء.
باب هشتم: در معرفت حبوبات.
باب نهم: در معرفت خواص گوشت مرغان.
باب دهم: در معرفت خاصیت زهرها.
باب یازدهم: در معرفت و خاصیت شیرها.
باب دوازدهم: در معرفت و خاصیت ماهیها.
باب سیزدهم: در خاصیت و معرفت مغزها.
باب چهاردهم: در معرفت و خاصیت بیضها.
باب پانزدهم: در معرفت خاصیت و منفعت میوهها.
باب شانزدهم: در معرفت و خاصیت نقلها.
باب هفدهم: در خاصیت و منفعت نقولات.
باب هجدهم: در معرفت و خاصیت ریاحین.
باب نوزدهم: در خاصیت و منفعت عطرها.
باب بیستم: در معرفت و خاصیت دیگر چیزها.
باب بیست و یکم: در دانستن مزاج انسانها.
باب بیست و دوم: در معرفت و علامات ضعف در مجامعت.
باب بیست و سوم: در دانستن ضعف مجامعت که از چه بود.
باب بیست و چهارم: در خاصیت و منفعت و علت منی.
باب بیست و پنجم: در منفعت زیاده گردانیدن منی.
باب بیست و ششم: در خاصیت و منفعت غذای مفرد.
باب بیست و هفتم: در منفعت غذاهایی که مجامعت را قوت دهد.
باب بیست و هشتم: در معرفت شرابها که منفعت ندارد.
باب بیست و نهم: در خاصیت حبوباتی که مجامعت را قوت دهد.
باب سیام: در صفت معاجینی که باه را قوت دهد.
ماخذ فهرست: جلد ۲۰، صفحه ۱۸۱.
سی باب کوتاه است در قوه باه و آنچه بدان مربوط است.