عنوان

جواهر نامه

۱۰-۴۴۸۵

فارسی

جواهر نامه

[ نسخه خطی]

/ از: شاه محمد بن مبارک قزوینی

، تاریخ کتابت: رجب ۱۰۴۷ق.

؛۱۳*۲۱سم. ۱۴۴گ. ۱۴س.

1

1

2

حمد پاکی را سزد که گوهر پنهان جان انسان را از خلاصه گوهر... .

آغاز موجود: به بندگان داد و تاج خلافت خود بر سر ایشان نهاد... .

... و سرب پنجه و نه، آهن چل، برنج و مس چهل و پنج، نقره پنجه و چار تمت الرساله بعون الملک الوهاب.

از شاگردان امیر صدرالدین محمد دشتکی شیرازی. در انواع سنگ‌ها و جواهر مشتمل بر مقدمه و دو معدن و یک خاتمه که آن را به نام سلطان سلیم عثمانی نگاشته است.

نوع خط:

تزئینات متن:

تزئینات جلد:

نوع کاغذ:

نستعلیق تحریری.

عناوین به شنگرف.

تیماج عسلی.

اصفهانی.

رساله مشتمل بر یک مقدمه، دو معدن و دو خاتمه: مقدمه: در تقسیم موجودات. دو معدن: در معرفت جواهر و فلزات. معدن اول: در جواهر مشتمل بر ۲۱ «درج» که هر درج به چند «عقد» تقسیم می‌شود. به جز درج ششم که به چند «فص» تقسیم می‌شود. درج اول: در در، در دوم: در یاقوت. درج سوم: در زمرد. درج چهارم: در زیر جد. درج پنجم: در الماس. درج ششم: در عین الهر. درج هفتم: در لعل. درج هشتم: در فیروزه. درج نهم: در پازهر و احجار حیوانی. درج دهم: در عقیق. درج یازدهم: در بعضی اشیاء یاقوت. درج دوازدهم: در جزع. درج سیزدهم: در مغناطیس. درجه چهاردهم: در سنباده. درج پانزدهم: در دهنه. درج شانزدهم: در لاجورد. درج هفدهم: در مرجان. درج هجدهم: در یشب. درج نوزدهم: در بلور. درج بیستم: جمست. درج بیست و یکم: در احجار متفرقه و نسبت جواهر با یکدیگر. معدن دوم: مشتمل است بر هشت مخزن. مخزن اول: در طلا. مخزن دوم: در نقره. مخزن سوم: در مس. مخزن چهارم: در قلع. مخزن پنجم: در اسراب. مخزن ششم: در آهن. مخزن هفتم: در خارچینی. مخزن هشتم: در مرکب از فلزات و نسبت ایشان با یکدیگر.

نک: منزوی، ۱/ ۴۱۰؛ مجلس، ش ۲۱۶۷، ۵/ ۸۳۸ط، ۲/ ۷۹۳ سنا، ۵۶۸۴، ۲/ ۷۳۵۴، ۲۱۶۶، ۳/ ۵۶۹۰.

ماخذ فهرست: جلد ۲/۲۴، صفحه ۶۲ - ۶۴.

در دیباچه آمده است: «... علمای عالی مقدار رسائل کبار در معرفت انواع جواهر تصنیف و تالیف فرموده‌اند و بهترین آنها رساله فارسی... امیر صدرالدین شیرازی... بوده که به امر سلطان خلیل ترجمه رساله عربی که علامه طوسی فرموده و آن... خالی بود از تفصیل بعضی احوال طبی در منفعت و مضرت جواهر به بدن انسانی و کمیت مقادیر استسعمال آنها در اوقات مخصوصه... و هم چنین بعضی احوال که در رساله حکیم تیفاشی بوده امیر مذکور ذکر نفرموده... حقیر... رساله‌ای فارسی در معرفت جواهر ترتیب نمود» ولی در دیباجه نسخه سپهسالار که مشتمل بر فهرست مفصل کتاب است: رساله مشتمل بر یک مقدمه، دو معدن و یک خاتمه. نسخه سپهسالار تا عقد یکم از درج شانزدهم «معدن اول» را دارد و این نسخه، علاوه بر تمام معدن اول، بدون تصریح به شروع معدن دوم یک مخزن دارد شامل هفت «ظرف» و هر یک شامل دو «اناء» و ظاهرا تالیف در همین جا به پایان رسیده. این بخش با فهرست موجود در دیباجه نسخه سپهسالار مطابقت نمی‌کند.

طبیعیات

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

01-15745.pdf

MF

130960

1

Y (بله)