عنوان

حاشیه شرح العقاید النسفیه للتفتازانی = حاشیه علی شرح السعد علی العقاید النسفیه

۱۰-۳۸۱۹

عربی

حاشیه شرح العقاید النسفیه للتفتازانی = حاشیه علی شرح السعد علی العقاید النسفیه

[ نسخه خطی]

/ از: شمس‌الدین احمد بن موسی ازنیقی قسطنطینی رومی مشهور به «خیالی»

محل کتابت: مدرسه خلیفه قاضی - آماسیه

، تاریخ کتابت: سال ۱۱۰۶ق.

۴۹ (۱ب - ۱۰۱الف) برگ، ۱۷ سطر

؛خشتی.

این اثر در سال‌های ۱۲۳۵، ۱۲۶۰، ۱۲۷۹، ۱۲۸۷، ۱۳۰۴، ۱۳۱۶، ۱۳۲۰، ۱۳۲۱ق در استانبول، در سال ۱۸۷۰م/۱۲۸۷ق در دهلی، در سال ۱۸۷۶م/۱۲۹۳ق در لکهنو و نیز در سال ۱۲۹۷ و ۱۳۲۹ق در قاهره به چاپ رسیده است.

1

2

«بسمله. اما بعد الحمد لمستاهله و الصلوه علی سید رسله و علی آله و صحبه موضحی سبله ... فدونک ایها الساری هذا النبراس ... من شرح العقائد النسفیه ... الحقته الی خزانه من لا مثل له فی العلی و له المثل الاعلی الصاحب الاعظم و الدستور المعظم ... هو الوزیر الفرد فی اقباله ... الوزیر الکبیر محمودباشا ... قال الشارح النحریر عامله الله بلطفه الخطیر، بعد التیمن بالتسمیه؛ [الحمدلله] اقول: فی تعقیب التسمیه بالتمحید، اقتداء باسلوب الکتاب المجید ... قوله المتوحد بجلال ذاته؛ اقول الظاهر ان الباء صله ...».

«... ان قلت للملائکه فی مقابله عمل البشر صفات فاضله یضمحل فضل العمل فی جنبها؛ قلت هذا الادعاء مما لایقبل فی حق الانبیاء و به یظهر ان الوجه ایضا یفید تفضیلهم فقط و ان الفضل بید الله یوتیه من یشاء و الله ذو الفضل العظیم».

کاتب نامعلوم است؛ رقم کاتب: «قد وقع الفراغ من تسوید هذه النسخه لاشریفه المسماه بالخیالی فی بلده آماسیه فی مدرسه خلیفه قاضی فی اواخر رجب فی نصف اللیل سنه ۱۱۰۶».

نوع خط:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

تزئینات جلد:

نسخ تحریری.

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۵/۱۴*۶سم.

فرنگی آهار مهره شده.

مقوایی با روکش کاغذی کرم ابر و باد، عطف تیماج قهوه‌ای فرسوده با لبه برگردان (طبله).

2

3

1

این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی با نشان‌های «منه، عبدالرحمن، قول احمد، ابن شجاع، جلال، ع ق، سل، سیلکوتی، بهشتی، نورالدین و ...» دارد.

باید توجه داشت که در این نسخه، دو برگ از این حاشیه و دو برگ از حاشیه‌ی حاشیه‌ی آن - که در ادامه معرفی شده است - صحافی گردیده است و به واقع این رساله ۴۹ برگ است.

در آغاز دو بیت شعر ترکی درباره‌ی این اثر چنین آمده است: خیالنک خیالنی خیال اتمز مدرسلر خیالی داخی ارمش خیالینک خیالینه.

3

مهر گرد «... حوضه ... اوغللرندر مصطفی ناظم کتبخانه‌سی ... ۱۲۳۹ق» و نیز مهر بزرگ گرد «قد وقف هذا الکتاب الفقیر الحاج السید احمد حمدی وقفا عاما رضا لله تعالی ...» در آغاز و انجام نسخه آمده است.

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۳۰۸ - ۳۰۹.

تعلیقاتی بر بخش توحید شرح مولی سعدالدین مسعود بن عمر تفتازانی (د. ۷۹۳ق) بر کتاب العقائد النسفیه‌ی نجم‌الدین عمر بن محمد نسفی (د. ۵۳۷ق) است که بر سم خزانه‌ی وزیر محمود پاشا بر اساس ماده‌ی «حل سود لشرح العقائد» در ماه رمضان سال ۸۶۲ق به انجام رسیده است و گفته شده که سلطان محمدفاتح (۸۵۵ - ۸۸۶ق) بدین اهداء ناخشنود بوده است! حاجی خلیفه در توصیف این تحشیه می‌نویسد: «هی مقبوله سلک فیها مسلک الایجاز یمتحن بها الاذکیاء من الطلاب، یقال ماخذه حاشیه ابن ابی الشریف القدسی من تلامذه ابن الهمام ...». این حاشیه به جهت اهمیت و دقت مورد توجه متکلمان و دانشجویان علوم اسلامی قرار گرفته و افزون بر تدریس و تدرس، تعلیقات و حواشی چندی بر آن نگاشته‌اند که به برخی از آن‌ها حاجی خلیفه اشاره نموده است و خوشبختانه برخی تعلیقات آن در همین کتابخانه نیز موجود است؛ برای نمونه تعلیقات و حواشی عبدالحکیم بن شمس‌الدین محمد سیالکوتی (د. ۱۰۶۷ق) بر این حاشیه با عنوان زبده الافکار به شماره‌ی «۲/۴۹۹» آنفا از نظر خواهد گذشت. از حاشیه‌ی خیالی، نسخه‌های متعددی در مجلدات فهرست‌های مختلف این کتابخانه‌ی عامره گزارش گردیده است و از آن جمله نیز می‌توان به نسخه‌ی جدید آن به شماره‌ی «۲/۱۵۶۹۸» اشاره نمود. نسخه‌های متکثری از این تعلیقه در کتابخانه‌های ایران و خارج ازا کشور، از سوی علیرضا قره‌بلوط در معجم التاریخ (ج۱، ص۵۵۰) معرفی شده است.

/ عبدالحکیم بن شمس‌الدین محمد سیالکوتی پنجابی هندی مشهور به «سیلکوتی»

حاشیه حاشیه شرح العقائد النسفیه = حاشیه علی حاشیه الخیالی علی العقائد النسفیه = زبده الافکار = تعلیقات علی حاشیه الخیالی علی شرح العقائد النسفیه = الحواشی علی شرح عقائد النسفی

کلام اهل سنت

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

130960

1

Y (بله)