عنوان

کبری در منطق = الرساله الکبری فی المنطق

۱۰-۳۶۷۷

فارسی

کبری در منطق = الرساله الکبری فی المنطق

[ نسخه خطی]

/ از: ابوالحسن فخرالدین علی بن محمد حسینی جرجانی شیرازی مشهور به «میر سید شریف»

: کاتب: زین‌العابدین هزار جریبی

، تاریخ کتابت: سال ۱۱۹۷ق.

۱۴ (۱۸۳الف - ۱۹۶ب) برگ، ۱۳ سطر.

1

2

«بسمله، بدانکه آدمی را قوه‌ئیست دراکه که منتقش گردد در وی صور اشیاء چنان که در آئینه، لیکن در آئینه حاصل نشود مگر صور محسوسات...».

«... پس حجر نیست شجر نیست و یا مرکب باشد از منفصله مانعه الخلو یا رفع احد الجزئین و آنرا نتیجه وضع جزء دیگر باشد؛ پس نتیجه او را دو است چنان که گوئي که این جسم یا لاحجر است یا لاحجر است پس لاحجر باشد لیکن لاحجر است پس لاحجر باشد؛ تمت».

محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت ... فی یوم ... صفر المظفر من شهور هذه السنه ۱۱۹۷ق کتبه العبد الاقل الجانی زین العابدین الهزار جریبی ... الحمدلله الذی هدانا سواء الطریق و جعل لنا التوفیق ... و السلام».

نوع خط:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

نستعلیق.

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۱۴*۱۰سم.

شرقی نخودی.

2

1

نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه‌نویسی و تعلیقات نسبتا زیادی با نشان‌های «س، ۱۲ و ...» دارد.

باید دانست که این رساله، کهنه‌تر از رساله‌های دیگر این مجموعه است و با توجه به نوع کاغذ و قلم و کتابت، بایستی بعدا به این مجموعه الحاق گردیده باشد؛ بر پشت جلد انجام، فوائدی همچون دو بیتی به فارسی در مدح مولی الموحدین امیرالمومنین علیه السلام و نیز یک لیست کوتاه از قرض‌هایی که شخصی از «مشهدی نصرالله» گرفته است همچون «یک شاهی و نیم، ...».

3

در انجام چند مهر بیضی «یا خالق»، «لا اله الا الله الملک الحق المبین ...» و «علی ... رضا ...» و نیز دو مهر مربع «دارد ... بحق ... بها ... زین العابدین ...» دیده می‌شود.

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۹۷ - ۱۹۸.

متن منقح و مشهوری در علم منطق است که در چند فصل نگارش یافته است. مولف در این موضوع رساله‌ی فارسی دیگری نیز با عنوان صغری دارد که هر دو از سوی فرزند مولف، میر شمس‌الدین محمد (د. ۸۳۶ق) صغری به نام الغره فی المنطق و کبری نیز به نام الدره فی المنطق به عربی ترجمه شده است. گفتنی است که این اثر به جهت ایجاز و اهمیت آن مورد توجه دانشجویان علوم اسلامی قرار گرفته و سال‌ها به عنوان متن درسی در مدارس سنتی تدریس می‌شده است و بر آن شروح و تعلیقاتی از سوی دانشمندان عامه و خاصه نوشته شده است که مرحوم آقا بزرگ تهرانی به مواردی از متن کبری، نسخه‌های متعددی در این کتابخانه موجود است که در بیش‌ترین فهرست‌های کتابخانه معرفی شده است و نیز کمتر کتابخانه‌ی دارای نسخ خطی در ایران و سایر کتابخانه‌های جهان یافت که فاقد نسخه‌ای از کبری در منطق بوده باشد. باید افزود که این اثر ده‌ها بار منفردا همچون چاپ لکهنو در سال ۱۲۶۰ق به صورت سنگی و نیز به اهتمام مدرس چهاردهی در سال ۱۳۴۴ش در تهران (انتشارات طهوری) یا همراه صمدیه (۱۲۶۶ق تهران)، یا با بهجه الطالبین (۱۳۱۷ق تهران) یا همراه جامع المقدمات به صورت سنگی در تهران ۱۲۸۰، ۱۲۸۵، ۱۲۹۴، ۱۲۹۸، ۱۳۰۸، ۱۳۰۹، ۱۳۱۱، ۱۳۱۵، ۱۳۴۳، ۱۳۴۴، ۱۳۶۵ و ۱۳۶۶ق؛ در تبریز ۱۳۰۵ و ۱۳۰۶ق؛ در هند ۱۳۰۵ق، در اصفهان بدون تاریخ منتشر گردیده است و نیز ده‌ها چاپ دیگر که ذکر تفصیلی همه‌ی آن‌ها از حوصله‌ی این نوشتار خارج است.

/ جمال‌الدین ابومحمد عبدالله بن یوسف بن احمد انصاری مصری نحوی مشهور به «ابن هشام»

شرح قطر الندی و بل الصدی = القتریه

۷۳۶۲۵۰

منطق

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

20091104

MF

130960

1

Y (بله)