عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۳۶۴۰
عربی
مرشد المتاهل = مرشد المتاهلین
[ نسخه خطی]
/ از: محیی‌الدین محمد بن قطب‌الدین محمد ازنیقی رومی
: کاتب: حاج مصطفی بن حاج علی افلانی
، تاریخ کتابت: حدود سال ۱۱۶۵ق.
۳۶ (۱۱ب - ۴۶الف) برگ، ۱۹ سطر.
این اثر در سال‌های ۱۲۷۳، ۱۲۸۰ و ۱۳۱۶ق به صورت سنگی در استانبول و نیز در سال ۱۳۱۳ق در بیروت به چاپ رسیده است.
1
2
«بسمله، الحمدالله الذی خلق من الماء بشرا فجعله نسبا و صهرا و صلی الله علی سیدنا محمد المبعوث بشیر[ا] و نذیرا و علی آله و صحبه و سلم تسلیما کثیرا و بعد فلما رایت نساء الزمان تتزین بزی الفاحشات و یمشین فی الاسواق و الفلوات لیفعلن ما یرون فی الخلوات حاشا ان یکون مثل حالهن حال المستاجرات و یکشفن ساقهن عند الناس لتمیل الیهن ید اللامس و یلعبن فی الولائم مع الشبان فیستحقن الغضب من الرحمن و یخرجن الی الحمام علی اعین الناس بالتبختر لا شک انهن کالقرده و الخنازیر و لو نصح اهل الدین لازواجهن لیسمع الترهات منهم و منهن یتفاخرون بظهورهن فی المجالس لانهم صاروا اخوان الشیاطین و الابالیس فنزعوا جبه الغیره و ترکوا لحیتهم فی ید المراه کانهم الحمر العرجاء فی القطار بعد لم تصل الیها تربیه البیطار و رفضوا دینهم فی رضاء العوره فصاروا من جمله الکفره الفجره هیهات هیهات قد امتلا الزمان بالغوات ... فاردت ان ابین الحال فی مختصر شریف المقال و ابین آداب النکاح و ما یتعلق به و بالسفاح ثم قال لی قلبی ان اهل الزمان یشتغلون فیک باهذیان لان عندهم اکل الجیفه احب من سماع النصیحه ... و سمیته ...».
«... فان ذلک من تمام الصله و البر؛ الحمدلله علی التمام و الصلوه و السلام علی رسوله الذی هو افضل الانام ... اللهم ارحم جمیع المومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات و صل علی جمیع الانبیاء و المرسلین و الحمدلله رب العالمین؛ تمت الکتاب المسمی بمرشد المتاهلین بعون الملک الوهاب المستوهبین».
محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «قد وقع الفراغ من کتابه مرض المتاهلین بعون الله الملک المعین المتین بعد ا لعشاء فی لیله السبت من اواسط شهر المحرم فی ید عبدالضعیف المحتاج الفقیر الحقیر الی رحمه ربه الخبیر الحاج مصطفی بن الحاج علی الافلانی غفرالله له و لوالدیه و احسن الیهما و الیه سنه خمس و ستین و مائه و الف سنه ۱۱۶۵ق الخط باقی و العمر فانی العبد عاصی و الرب عافی، ایا قاری الخط بالعین تنظره و لاتنس کاتبه باخیر تذکره، فان الخط یبقی زمانا فی الکتاب و صاحب خط مدفون تحت التراب، ذنوبی کموج البحر بل هو اکثر اصغرها مثال الجبال بل هو اکبر، و لکن اذا عفی عند الکریم مثل الذباب بل هو اقل، خیره یازسین شونی آنک کراما کاتبین کم دعا ایلیه اکارسه اشبوخطک صاحبین».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
نسخ.
عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۱۶*۱۰سم.
فرنگی نخودی نازک.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی‌هایی در هامش میان سطور به عربی و ترکی با لهجه‌ی عثمانی با نشان‌های «مختار صحاح، اختری، سید علی، منتخب، فیض‌القدیر شرح جامع الصغیر، تفسیر حنفی، منیر القلوب، ابن سید علی، ساله ترکیه، من الدرر و الخلاصه، منهاج العابدین، تفسیر قاضی، شرح کبیر من هذه الرساله، رساله کبیر، وسیله، وانقولی، مصابیح، مجالس، فیضی و ...» دارد.
میان اثر بین برگ‌های (۴۳ب - ۴۴الف) یک دعا همراه ذکر فاتحه به حاجی بکتاش ولی، به عربی و ترکی آمده است که قاعدتا بایستی غیر مرتبط با کتاب بوده باشد. در برگ (۴۶ب) یک دستورالعمل و فایده‌ی طبی در گرفتگی سینه به زبان ترکی درج شده است؛ نیز دو بیت شعر ترکی دیده می‌شود: نه که حقدن اولور تقدیر آنی منع ایملز تدبیر، گلور البته هر باشه اولور لوح اوستونه تحریر.
3
مهر گرد «محمدرشید ۱۲۱۶» چند جای نسخه مکرر آمده است.
عناوین ابواب چنین است: الفصل الاول فی بیان ترغیب النکاح و ترهیبه (۱۲الف)، الفصل الثانی فی فوائد النکاح (۱۴الف)، الفصل الثالث فی آفات النکاح (۱۸الف)، الفصل الرابع فی آداب العقد و فی ان النساء ایهن ینبغی ان یتزوج و ایهن ینبغی الا یتزوج و علامتها (۲۰الف)، الفصل الخامس فی ان ای الرجال خیر ان یتزوج و ایهم شر (۲۲ب)، الفصل السادس فی حق الزوجه علی الزوج (۲۳ب)، الفصل السابع فی حق الزوج علی الزوجه و فضایل خدمتها له (۲۷الف)، الفصل الثامن فی آداب الولیمه و آداب الدخول علی المزفوقه ... (۳۲الف)، الفصل التاسع فی آداب الولاده و حقوق الولد علی الوالدین و فضایل خدمه العیال (۳۷الف)، الفصل العاشر فی فضایل بر الوالدین و اداء حقوقهما و فضایح ایذائهما و قیایح عقوقهما (۷۵الف)، الفصل الحادی عشر فی صله الرحم (۷۹الف).
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۵۵ - ۱۵۷.
کتابی اخلاقی در نصایح مولف از برخی ناهنجاری‌های زمانه در رعایت نکردن آداب و دستورات دینی از سوی زنان و ترغیب و توصیه‌ی به ازدواج با بیان احادیث نبوی (ص) است که در ۱۱ فصل نگارش یافته است. از این اثر نسخه‌های دستنویس متعددی در دست است که علیرضا قره‌بلوط در معجم التاریخ (ج۵، ص۳۰۵۸) گزارشی از آن‌ها بدست داده است. باید افزود که حاجی خلیفه در کشف الظنون (ج۲، ص۱۹۴۶) از کتابی با عنوان «نزهه المتامل و مرشد المتاهل» یاد نموده و گفته: «[هو] فی فضایل النکاح و لعله للسیوطی ظنا، اوله الحمدلله الذی خلق من الماء بشرا، و هو یشتمل علی تسعه فصول» که صرف نظر از آغاز مشترک آن دو، بایستی جز اثر مورد بحث باشد. هر چند که اتحاد آن دو نیز دور از ذهن نیست! همچنین، کتابی به ترکی عثمانی با همین عنوان (مرشد المتاهلین) از ابراهیم حقی بن حسن ارضرومی (د. ۱۱۹۴ق) در کتابخانه‌ی جامع سلیمانیه - استانبول به شماره‌ی «۱/۱۵۱ دکیزلی» نگهداری می‌گردد که جز رساله‌ی مورد بحث است.
/ جمال‌الدین یوسف بن عبدالله حسینی ارمیونی مصری شافعی
الاربعون حدیثا فی فضل آیه الکرسی
۷۳۴۸۵۶
اخلاق
۴۴۰
/
۵
ک
ایران
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
MF
130960
1
Y (بله)
