عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۳۶۲۷
عربی
شرح الرساله الوضعیه العضدیه = شرح رساله فی الوضع
[ نسخه خطی]
/ از: علاءالدین علی بن محمد سمرقندی رومی قسطنطینی مشهور به «قوشچی»
: کاتب: محمد بن علی بن مصطفی
، تاریخ کتابت: اواخر سده‌ی ۱۱ق.
۱۷ (۱ب - ۱۷ب) برگ، ۱۷ سطر
؛خشتی.
ناگفته نماند که این اثر در سال‌های ۱۲۵۹، ۱۲۶۷ و ۱۲۸۵ق در استانبول به چاپ رسیده است.
1
2
«الحمدلله الذی خص الانسان معرفه اوضاع الکلام و مبانیه و جعل الحروف اصول کلمته و ظروف معانیه و الصلوه علی... و بعد فلما شاع فی الامصار و ظهر ظهور الشمس فی الانهار الرساله العضدیه التی افادها المولی المحقق ... عضدالحق و الدین ... و کانت مشتمله علی مسائل دقیقه و تحقیقات عمیقه مع غایه الایجاز ... فنوال المیر بده عین ... مغیث الدوله و الدین الامیر عبدالکریم ... قال المصنف بعد التسمیه هذه فائده المشار الیه بهذه العبارات التی اراد کتابتها...».
«... و انما الاستعمال ههنا فی شخص فلایکون جزئیا یخلاف زید فانه جزئی لوشعه لذلک الشخص و کذا الحال مثال هذه الصوره: تمت الرساله بعون الله تعالی».
محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت ... فی مدرسه لادیق فی ید محمد بن علی بن مصطفی غفرالله له و لوالدیه و احسن الیهما و الیه».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نسخ.
عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۵/۷سم.
فرنگی سفید.
مقوایی با روکش کاغذی کرم؛ عطف تیماج قهوه‌ای فرسوده دارای لبه برگردان.
2
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی‌هایی با نشان‌های «شرح، حاشیه، میر ابوالبقاء، عبدالغفور، منه، احمد طرسوسی رحمه الله، رم رحمه الله، ایرانی، سید علی رحمه الله، جلال‌الدین، عصام‌الدین، عبدالرحمن، حامد چلبی، فناری و...» دارد.
1
3
در آغاز تملک «شیخ یعقوب»، «... پاشازاده» و «اسعد» در سال ۱۰۹۷ق.
مهر بیضی ناخوانا آمده است.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۴۲ - ۱۴۳.
شرح الرساله الوضعیه، تالیف قاضی عضدالدین ابوالفضل عبدالرحمن بن احمد ایجی شیرازی مشهور به «عضدی» (د. ۷۵۶ق) در موضوع کیفیت وضع الفاظ از نقطه نظر علم بیان و بلاغت است که به نام امیر مغیث‌الدین عبدالکریم (گویا در سمرقند) تالیف گردیده است. باید افزود که در نادری از سرچشمه‌ها از جمله، حاجی خلیفه شارح را ابوالقاسم ابراهیم بن محمد لیثی سمرقندی (د. پس از ۸۸۸ق) ثبت نموده است و سرآغاز اثر نیز با نسخه‌ی مورد بحث کاملا منطبق است؛ لیکن اولا در بسیاری از سرچشمه‌ها و نسخه‌های دستنویس، از جمله همین نسخه‌ی مورد بحث، این اثر از علاءالدین علی قوشچی دانسته شده است؛ ثانیا نسخه‌هایی از شرح الرساله الوضعیه منسوب به ابوالقاسم لیثی در برخی کتابخانه‌ها، همچون نسخه‌ی شماره‌ی «۶/۹۸۹۹» کتابخانه‌ی آیت‌الله العظمی مرعشی (ره) سرآغاز آن‌ها کاملا با نسخه‌ی مورد بحث متفاوت است. گفتنی است که الیان سرکیس اثری چاپی از قوشچی با عنوان الحاشیه الجدیده علی شرح الرساله العضدیه (چاپ استانبول ۱۲۶۷ق) معرفی نموده است که نشان می‌دهد قوشچی بر شرح بوالقاسم لیثی تحشیه‌ای جدید نوشته است که بر فرض صحت و ثبوت آن، تعارضی با شرح مستقل قوشچی بر الرساله الوضعیه نیست؛ بلکه می‌تواند چنین باشد که قوشچی، افزون بر شرح خود، مجددا یک بار نیز بر شرح لیثی حاشیه نوشته است، و الله اعلم، به هر تقدیر از این اثر در این کتابخانه، سه نسخه‌ی دیگر به شماره‌های «۱/۷۷۵ط»، «۷/۱۴۱۱۰» و «۱/۳۷۹ کریم‌زاده» موجود است.
/ عصام‌الدین ابراهیم بن محمد بن عربشاه اسفراینی سمرقندی مشهور به «ابن عربشاه»
شرح الرساله الوضعیه العضدیه = شرح رساله فی الوضع
ادبیات عرب - بلاغت
۴۳۵
/
۱
ک
ایران
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
MF
130960
1
Y (بله)
