عنوان

موش نامه = موش و گربه

۱۰-۳۶۲۴

فارسی (فارسی)

موش نامه = موش و گربه

[ نسخه خطی]

، تاریخ کتابت: نیمه‌ی سده‌ی ۱۳ق.

۲۸ (۹۹الف - ۱۲۶الف) برگ، ۱۲ سطر.

1

2

آغاز افتاده: «... در تعریف گربه که در کمین موش نشسته و موش را در مستی گرفته، کنایه از استیلای جهل بر عقل: گربه بود اندران کشور نیک خو خوشخرام و خوش منظر، ایمن از رنج قحط و صدمه جوع دشمن فوج فاره و یربوع».

«تو بمردی برادر از فردی کم ز موشی مباش در مردی نه بیک سو طریق گرگان را، دار پاس ادب بزرگان را گر بزرگی تو شو بزرگ شنا، سوار نه از ناکسان بگیر قیاس».

کاتب و محل کتابت نامعلوم است.

نوع خط:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

تزئینات نسخه:

شکسته نستعلیق.

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۸سم.

ترمه نازک سبز مغز پسته‌ای.

برگ‌ها مجدول به طلا، سبز (زنگار)، قرمز، لاجورد و مشکی و نیز کمندکشی به لاجورد و مشکی می‌باشد.

4

1

نسخه‌ی نفیسی است.

در برگ‌های (۱۰۰الف، ۱۰۱الف، ۱۰۲الف، ۱۰۳ب، ۱۰۵الف، ۱۰۶الف، ۱۰۷ب، ۱۰۹الف، ۱۱۰ب، ۱۱۲ب، ۱۱۶ب، ۱۱۸الف، ۱۱۹الف، ۱۲۰الف، ۱۲۴الف، ۱۲۵الف، تعداد ۱۶ مجلس نگاره (مینیاتور) محمدشاهی که با ماجرای موش و گربه و درگیری لفظی و توبه و عبادت گربه در مسجد و اغفال دوباره‌ی موشان و ... سپس صحنه‌های جنگ بین موشان و گربه‌ها، و نهایت با تیرباران گربه‌ی بدجنس بدست موشان پایان می‌پذیرد!

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۳۸ - ۱۳۹.

داستان فکاهی موش و گربه به پیروی از موش و گربه‌ی نظام‌الدین عبیدالله زاکانی قزوینی متخلص به «عبید» (د. ۷۷۱ یا ۷۷۲ق) است که در بحر مثنوی سروده شده و از تمامی بخش‌های آن استفاده‌ی اخلاقی شده است. در بررسی موش‌نامه‌ها (موش و گربه‌ها)یی که از سوی عبید زاکانی، عماد خراسانی، تقی دارابی، کیوان، مهجور کرمانی، موفق السلطان، شاهزاده محمدرضا میرزا افسر، محمدکاظم نهاوندی و دیگران سروده شده است. ظاهرا هیچ کدام از آنان با منظومه‌ی مورد بحث، تطبیق نمی‌کند؛ راقم سطور در نوشتاری به بررسی بیش از ۳۰ موش و گربه‌ی منظوم و منثور و نسخه‌های آن‌ها پرداخته، لیکن مشابه این منظومه در آن نیست! به نظر می‌رسد اثری منحصر بفرد بوده باشد؛ به هر تقدیر باید بیش‌تر تحقیق شود. در ضمن آنگونه که پیداست گویا چند برگی از آغاز این داستان افتاده است. باید افزود که راقم سطور، در فواصل کتاب طنزنامه: مقدمه‌ای بر کتاب‌شناسی و نسخه‌شناسی آثار دستنویس کهن طنز، هجو، هزل، انتقادی، فکاهی، مطایبه و محاضرات ادبی موجود در کتابخانه‌های جهان، گزارش تفصیلی از موش‌نامه‌ها و موش و گربه‌ها به زبان‌های فارسی، ترکی، عربی، اردو ارائه نموده است.

/ شاعران مختلف

سفینه = جنگ اشعار

۷۲۹۱۴۹

ادب منظوم - فکاهی

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

130960

1

Y (بله)