عنوان

رباعیات خیام

۱۰-۳۶۲۲

فارسی (فارسی)

رباعیات خیام

[ نسخه خطی]

/ از: حکیم ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری

، تاریخ کتابت: نیمه‌ی سده‌ی ۱۳ق.

۳ (۹۳الف - ۹۵الف) برگ، ۱۲ سطر.

این اثر منظوم دارای ده‌ها بار به صورت انفرادی (فارسی) یا همراه ترجمه به یکی از زبان‌های اروپایی یا شرقی، از سال ۱۲۷۴ق به بعد در تهران، لکهنو، لاهور، کلکته، میرتهه، پاریس، بمبئي، استانبول، لندن، برلین، آکسفورد، پترزبورگ و ... بارها به صورت سنگی و حروفی منتشر گردیده است و مرحوم خانبابا مشار گزارشی از برخی چاپ‌های آن ارائه نموده است.

1

2

«ای دلبر عیسی نفس ترسائي/ خواهم که بنزد من تو بی‌ترس آئي// که خشک کنی ز آستین چشم ترم/ که بر لب خشک من لب ترسائي// از می نمکی داشت لب با نمکش/ رفتم که ز بوسه خشک سازم نمکش// گردید لب او بشکر خنده و گفت/ یک بوسه ترا حلال، اما نمکش»!

«گویند که ماه رمضان گشت پدید من بعد بگرد باده نتوان گردید، در آخر شعبان بخورم چندان می کاندر رمضان مست بخسبم تا عید»!

کاتب و محل کتابت نامعلوم است.

نوع خط:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

تزئینات نسخه:

شکسته نستعلیق.

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۸سم.

ترمه نازک سبز مغز پسته‌ای.

برگ‌ها مجدول به طلا، سبز (زنگار)، قرمز، لاجورد و مشکی و نیز کمندکشی به لاجورد و مشکی می‌باشد.

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۳۵ - ۱۳۷.

رباعیات خیام منظومه‌‌ی بسیاری مشهور است که به جهت شخصیت فرهیخته و برجسته‌ی خیام و نیز مفاهیم بسیار بلند اشعار و رباعیات نغز او، مورد عنایت و توجه بسیاری از دانشمندان و شخصیت‌های دینی و فرهنگی جهان قرار گرفته است و تاکنون بیش از ۷۰ ترجمه از رباعیات خیام به نظم و نثر به زبان‌های زنده‌ی جهان منتشر شدهاست. برای نمونه ترجمه‌ی منظوم فرانسوی از ابوالقاسم اعتصام‌زاده (تهران ۱۳۱۰ش)، ترجمه‌ی منظوم آلمانی از فیتز جرالد (تهران ۱۳۲۴ش) و فردریک روزن (برلین ۱۳۰۴ش)، ترجمه‌ی منظوم عربی از احمد صافی نجفی (تهران ۱۳۲۴ش)، ترجمه‌ی منظوم ترکی عثمانی از حسین دانش و رضا توفیق (استانبول ۱۳۲۳ق)، ترجمه‌ی منظوم انگلیسی از فیتس جرالد (لندن، بی‌تاریخ)، ترجمه‌ی روسی زیر نظر برتلس (روسیه، بی‌تاریخ)، ترجمه‌ی اردو (لکهنو ۱۹۳۹م) و ده‌ها ترجمه‌ی دیگر که در سرچشمه‌ها (منابع) به آن‌ها به تفصیل اشارت رفته است. در برخی مصادر تا ۸۰۰ دوبیتی بدو نسبت داده شده است؛ لیکن نسبت تعداد صحیح رباعیات به او در میان دانشمندان زبان و ادبیات فارسی، محل بحث و بررسی است. در نسخه‌ی حاضر تعداد ۱۶ بند از رباعیات خیام آمده است. باید افزود که از رباعیات خیام در این کتابخانه چند نسخه موجود است که می‌توان به شماره‌های «۲/۲۷۹۲»، «۴۹۲۱»، «۳/۵۳۳۴»، «۲/۴۹۴۸»، «۱۵/۴۹۴۸»، «۲۲/۱۴۱۴۵»، «۲۱/۱۳۷۹۴»، «۴/۱۱۹۰»، «۲۵۲۱»، «۶/۲۰ رهی»، «۲/۵۹۲۸» و جز اینها اشاره نمود و ده‌ها نسخه‌ی دیگر در کتابخانه‌های ایران و خارج از کشور از سوی کسانی همچون استاد منزوی، علیرضا قره‌بلوط معرفی شده است و کهن‌ترین نسخه‌ی شناخته شده از رباعیات خیام با تاریخ کتابت ۶۰۴ق در دانشگاه کمبریج - انگلستان به شماره‌ی «Or.1724,3» نگهداری می‌گردد.

/ شاعران مختلف

سفینه = جنگ اشعار

۷۲۹۱۴۹

ادب منظوم

ایران

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

20100223

MF

130960

1

Y (بله)