/ از: فریدالدین ابوطالب (ابوحامد) محمد بن ابراهیم نیشابوری متخلص به «عطار»
، تاریخ کتابت: نیمهی سدهی ۱۳ق.
۲ (۱۹ب - ۳۰الف) برگ، ۱۲ سطر.
این اثر منفردا در سال ۱۳۴۶ق به صورت سنگی در بمبئي منتشر شده است؛ لیکن در ضمن منطق الطیر عطار دهها بار در تهران، لکهنو، پاریس، اصفهان، بمبئي، تبریز، کانپور بین سالهای ۱۲۶۸ق تا ۱۳۵۱ش به صورت سنگی و حروفی به چاپ رسیده است. ناگفته نماند که از داستان شیخ صنعان یک نمایشنامه و یک اقتباس (گویا به نثر) نیز به فارسی به چاپ رسیده است.
1
2
«شیخ صنعان پیر عهد خویش بود در کمالش هر چه بگویم بیش بود، شیخ بوده اندر حرم پنجاه سال با مریدی چهارصد صاحب کمال».
«ای بگوش و جان و دل با یار شنید پی بنقش آب و گل باید کشید، جنگ دل با نفس هر دم سخت شد نوحه در ده که ماتم سخت شد».
کاتب و محل کتابت نامعلوم است.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات نسخه:
شکسته نستعلیق.
عنوانها و نشانیها قرمز؛ اندازه متن: ۵/۱۳*۸سم.
ترمه نازک سبز مغز پستهای.
برگها مجدول به طلا، سبز (زنگار)، قرمز، لاجورد و مشکی و نیز کمندکشی به لاجورد و مشکی میباشد.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۲۹ - ۱۳۱.
داستان عرفانی شیخ صنعان و دختر ترسا است که به جهت مقبولیت و لطافت و ظرافت داستان، از منطق الطیر عطار استخراج گردیده و در نسخههای مستقل کتابت و تکثیر گردیده است. از این اثر منظوم چند نسخهی دستنویس به شمارههای «ذیل ۲۳۳۲»، «۱۵/۱۳۱۵۸»، «۴۳/۱۴۱۸۲» و «۴/۱۴۲۵۳» موجود است. باید افزود که داستان شیخ صنعان و دختر ترسا، دارای یک ترجمهی منظوم به کردی است که نسخهای از آن در کتابخانهی مجلس به شمارهی «۱/۱۴۹۷۶» و نیز دارای یک ترجمهی منظوم آزادی به ترکی چغتایی است که از سوی نظامالدین امیر علیشیر بن غیاثالدین محمد هروی متخلص به «نوایی» و «فانی» (د. ۹۰۶ق) به نظم درآمده است و نسخهای از آن در کتابخانهی کاخ و موزه گلستان (سلطنتی) در تهران به شمارهی «۱۷۷۰» نگهداری میگردد. گفتنی است منظومهی اخیری از سوی فرهنگستان علوم ازبکستان به سال ۱۹۶۵م در تاشکند به صورت تحقیقی منتشر شده است؛ این داستان در میان منطق الطیر، به زبانهای ترکی عثمانی (از اسماعیل فدایی گلشهری، چاپ استانبول ۱۲۷۴ق)، ترکی استانبولی (از عبدالباقی گولپینارلی، چاپ استانبول ۱۹۴۴م)، فرانسوی، انگلیسی، آلمانی و ... نیز برگردانده شده است.