عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
۱۰-۳۵۷۳
فارسی
خزان و بهار
[ نسخه خطی]
/ از: قاضی محمدشریف بن شمس‌الدین محمد شیرازی مشهور به «شریفا» و متخلص به «کاشف»
، تاریخ کتابت: اواخر سده‌ی ۱۳ق (بخش نونویس: سال ۱۲۷۱ق).
۱۷۵ برگ، ۱۱ (بخش نونویس ۱۲) سطر
؛خشتی.
این اثر در سال‌های ۱۲۶۳ و ۱۲۷۱ق در تهران و نیز در سال‌های ۱۲۷۶ و ۱۲۸۴ق در تبریز به صورت چاپ سنگی به چاپ رسیده است.
1
2
بسمله، چمن آرای فرج بعد از شدت در خزان و بهار روزگار لطف شامل حضرت سبحانی است که ذلت کاملی انسانیرا در وحشت سرای رحم در دامن... صراط علی حق نمسکه ... اما بعد آن ناجی از مضایق مهالک و مخالف مسالک...».
«... از راه خودستای ببازار دنبه گدازان درآیم جز عالم الغیب هیچ آینه وجودی بی‌غبار شوب و زنگ عیب نیست؛ تمت الکتاب بعون الله الملک الوهاب».
کاتب و محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت الکتاب... در یوم فی بیست و دوم شهر محرم الحرام سنه ۱۲۷۱ق بماند سال‌ها از من نشانه بگو بگریخت از دست زمانه، خط من نیست که من جفا کردم حیف از این کاغذ که من سیاه کردم، این نوشتم تا بماند یادگار من نمانم خط بماند روزگار».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق و شکسته نستعلیق (دو قلم).
عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۱۵*۹سم.
شرقی نخودی ضخیم (بخش نونویس: فرنگی سفید آهار مهره شده).
تیماج فرسوده یک لایی قهوه‌ای تیره با عطف تیماج قهوه‌ای تیره فرسوده.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است؛ تعلیقات و حاشیه‌نویسی‌های اندکی در هامش و میان سطور به فارسی و ترکی آذری آمده که برخی معانی فارسی یا ترکی برای عبارات عربی۷ اعم از آیات یا روایات است.
از برگ (۱۱۷) تا پایان نونویس شده است. در پشت برگ آغاز یک سیاه مشق و چند یادداشت نامفهوم، در برگ (۱۸ب) یک تاریخ تولد مربوط به قوی‌ئیل سال ۱۳۰۳ق در هامش برگ (۴۵الف)؛ در هامش برگ‌های (۴۵ب - ۴۶الف) چند یادداشت در حساب دفتری!، در هامش برگ (۱۰۰ب) یک یادداشت در محروم شدن فردی با نام «افتخاری» با مداد با تاریخ ۶/۱۰/۱۳۲۸ از «حمداللهی»، در هامش برگ (۱۰۵الف) یک یادداشت: «چون خواندن عبدالباقی در قریه آغچه کند من مهال دارالارشاد اردبیل از بیست (؟) دوم شهر ربیع الاول سنه ۱۲۹۵ق...»؛ در هامش برگ (۱۳۸ب) یک تاریخ تولد با تاریخ جمادی الاولی ۱۳۱۴ق؛ در برگ «۱۷۱الف» یک یادداشت درباره‌ی باریدن برف در سال ۱۳۰۶ق در برگ‌های «۱۷۲ب - ۱۷۳الف» یادداشتی درباره‌ی شرط بیع، در برگ «۱۷۵ب» اشعاریا به فارسی از جمله دو بیت با مطلع: من از زبان تو دشنام آرزو دارم شنیده‌ام که کلام تو سخت شیرین است، اگر ز سعدی مسکین و نشانه کلب گوشه نشینان شهر قزوین است، چند یادداشت دیگر دیده می‌شود. نیز در هامش برگ‌های «۱۱۸ب - ۱۱۹الف» غزلی در ۹ بیت به ترکی آذری که از جمله ابیات آن: بیمار عشق، خسته و رنجورم ای طبیب ایتمز ندن بو دردیمه بر چاره تیلرون، آخرده آشکار اولوب بونه عشقه باخ یوسف کیمی سالور منی بازاره تیلرون، بلبل کیمی نوایه کلوب ایلرم خروش ایتمش اسیر هر گلی بر خاره تیلرون، می‌باشد، دو بیتی به فارسی در هامش برگ «۱۲۵الف» درباره‌ی فصول سال با مطلع: ز فروردین چو بگذشتی مه اردیبهشت آید بمان خورداد تیر آنگه چو مرداد است، در سال ۱۲۵۹ق و در برگ «۱۲۷الف» یک بیت شعر فارسی و یک یادداشت در قواهای انسانی، با تاریخ ۱۲۹۴ق، در هامش برگ «۱۴۱الف» اسامی ماه‌های شمسی «ثور، سرطان، ...» آمده است. باید افزود که بین برگ‌های «۱۷الف - ۲۱الف» جابجایی‌هایی در اوراق دیده می‌شود.
3
دو مهر بیضی «... حسین ۱۳۱۳»؛ در هامش برگ (۱۱الف) یک مهر بیضی «اللهم صل علی محمد»، در هامش برگ (۱۲۱الف) یک مهر مربع کوچک «عبدالرزاق»، در هامش برگ‌های (۱۳۳ب - ۱۳۴الف) یک مهر جالب و زیبا به شکل یک بزکوهی! با چهار بار تکرار «نجقلی ۱۲۹۸»؛ در هامش برگ‌های (۱۳۹ب - ۱۴۰الف) یک مهر بیضی با چهار بار تکرار «عبدالله ۱۳۳۶»
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۸۶ - ۸۸.
کتابی است اخلاقی با نثری نیکو و ادبی با اشعاری از خود مولف در شرح احوال کسانی که پس از سال‌ها مرارت و سختی به آسایش و گشایش رسیده‌اند که مولف آن را به درخواست برادر کهتر خویش محمداسماعیل در یک مقدمه و چهارده اساس (به ترتیب ذیل) و یک خاتمه در سلخ ماه شعبان المعظم سال ۱۰۶۰ق نگاشته است: ۱. صبر، ۲. رحم، ۳. ادب، ۴. پاکیزگی، ۵. عبادت، ۶. لطف، ۷. یقین، ۸. حلم، ۹. نصرت، ۱۰. مروت، ۱۱. سخاوت، ۱۲. کرامت، ۱۳. هدایت، ۱۴. خاتمیت. مولف ابتدا شرحی برای حروف «صراط علی حق نمسکه» آورده است؛ وی معتقد است هر یک از حروف رمز یکی از القاب حضرت امیرالمومنین علیه السلام می‌باشد. بیش‌تر داستان‌ها از کتاب الفرج بعد الشده ابن جوزی اقتباس گردیده و سپس موارد دیگری نیز از سوی مولف به آن افزوده شده است؛ باید افزود که مولف پس از اساس چهاردهم (خاتمیت) شرح حالی از خود آورده است (برگ ۱۷۲ب). برخی نسخ جدید این اثر در این کتابخانه عبارتند از: «۴۹۳ط»، «۸۵۱۷»، «۱۴۷۶۵»، «۱۴۷۶۸»، «۸۵۹۳». در معجم التاریخ (ج۵، ص۳۴۵۳) از این اثر چند نسخه در کتابخانه‌های ایران و ترکیه گزارش شده است.
اخلاق و ادب
۴۲۴
ک
ایران
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
27-00834.pdf
MF
130960
1
Y (بله)
