شرح العزی فی التصریف = شرح التصریف = شرح تصریف الزنجانی
[ نسخه خطی]
/ از: ابوسعید سعدالدین مسعود بن عمر تفتازانی حنفی مشهور به «ملاسعد تفتازانی»
: کاتب: ابراهیم بن احمد
، تاریخ کتابت: سدهی ۱۲ق (بخش نونویس: سال ۱۲۶۴ق).
۵۶ (۱ب - ۵۶ب) برگ، ۱۷ سطر (بخش نونویس: ۱۵).
این اثر نخستین بار در سال ۱۲۳۵ق در استانبول سپس در همانجا به سال ۱۲۶۳ق و بعد در سال ۱۳۰۷ در قاهره و نیز در همانجا به سالهای ۱۳۴۵ و ۱۳۵۴ق و سرانجام در سال ۱۴۰۴ق با تحقیق عبدالعال سالم مکرم در کویت و بیروت منتشر گردیده است.
1
2
«بسمله، و لما کان من الواجب علی کل طالب الشیء ان یتصور ذلک الشیء اولا لیکون علی بصیره... یتضمن فائدته متعرضا لمعناه...».
«کذا دحرجه واحده و دحرجه لطیفه او نحویها للنوع... انطلاقه واحده للمره حسنه او قبیحه او غیرها للنوع و کذلک البواق و الله اعلم بالصواب و الیه المرجع و الماب».
محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت... [علی ید] الحقیر الفقیر المحتاج الی الله الغنی ابراهیم بن احمد غفرالله... [فی] سنه اربع و ستین و ماتین و الف».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
نسخ.
عنوانها و نشانیها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۱۳*۵/۶سم.
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده و حاشیه نویسی نسبتا زیادی به عربی و ترکی عثمانی با نشانهای «سعدالله، س، روح الشروح، اختری، ابوالبهاء، برری رحمه الله، مظهر رحمه الله علیه، شرح المعانی، شرح، سید مصطفی مفتی، و...» دارد.
یک برگ از آغاز و ۷ برگ از انجام نسخه نونویس میباشد.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۸۲ - ۸۴.
شرحی مزجی بر متن مختصر العزی فی التصریف تالیف ابوالفضايل عزالدین ابراهیم بن عبدالوهاب خزرجی زنجانی (د. حدود سال ۶۵۵ق) است که تفتازانی، به تعبیر حاجی خلیفه «با افزودن فواید شریفه و زواید لطیفه»، در سن ۱۶ سالگی - گویا نخستین تالیف او - در ماه شعبان سال ۷۳۸ق تالیف نموده است. به جهت ایجاد و اهمیت متن آن، مورد توجه و عنایت دانشمندان علوم ادبی قرار گرفته و بر آن تعلیقات و حواشی متعددی نگاشتهاند که حاجی خلیفه به مواردی از آنها اشاره نموده است. در این کتابخانه، نسخههای متعددی از این شرح وجود دارد که برخی نسخ جدید آن عبارت است از: «۸۵۸ط»، «۱۴۵۷۸»، «۸۶۹۷»، «۱/ ۱۱۳۳۱» و «۱۵۲۱۵». ناگفته نماند که در معجم التاریخ (ج۵، صص ۳۶۶۲ - ۲۶۶۳) گزارشی از نسخههای خطی شرح التصریف تفتازانی در خارج از کشور ارائه شده است. باید افزود که این نسخه فاقد مقدمهی دو برگی شارح با آغاز «ان اروی زهر یخرج...» میباشد، کما اینکه در بسیاری از نسخههای نیز کاتبان آن دیباچه را انداختهاند.
/ ابوسعید سعدالدین مسعود بن عمر تفتازانی حنفی مشهور به «ملاسعد تفتازانی»
المختصر فی شرح التلخیص = مختصر المعانی فی شرح تلخیص المفتاح = شرح تلخیص المفتاح = المختصر للسعد علی التلخیص = تلخیص المعانی