/ از: سراجالدین ابوطاهر محمد بن محمد (محمود) بن عبدالرشید سجاوندی غزنوی
: کاتب: علی بن محمد
، تاریخ کتابت: روز جمعه ۲۴ شوال سال ۱۱۳۹ق.
۴۱ (۳ب - ۴۳الف) برگ، ۹ سطر
؛خشتی.
این اثر نخستین بار منفردا در سال ۱۷۹۹م در لندن، سپس در سال ۱۲۶۰ق در کلکته، در سال ۱۳۰۳ق در بولاق، نیز همراه ضیاء السراج در سال ۱۲۸۵ق در کلکتله و سال ۱۳۱۱ق در کانپور و سرانجام در سال ۱۳۶۸ق در قاهره منتشر شده است.
1
2
«بسمله، الحمدلله حمد الشاکرین و الصلوه و السلام علی خیر البریه محمد و آله الطیبین الطاهرین؛ قال رسول الله صلی الله علیه و سلم تعلموا الفرایض و علموها الناس فانها نصف العلم؛ قال العلماء رحمهم الله یتعلق بترکه المیت حقوق اربعه...».
«... و هذا هو المختار؛ قال علی و ابن مسعود رضی الله عنهما یرث بعضهم من بعض الا مما ورث کل واحد منهم من مال صاحبه؛ تمت».
محل کتابت نامعلوم است؛ رقم کاتب: «تمت هذه النسخه الشریفه عن ید علی بن محمد غفرالله لهما فی الیوم الرابع و العشرون من شوال المکرم فی وقت الضحی لسنه تسع و ثلثین و مائه و الف... لیبقی الخط فی القرطاس دهرا و کاتبه رمیم فی التراب».
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق.
عنوانها و نشانیها مشکی؛ اندازه متن: ۱۳*۵/۶سم.
فرنگی سفید آهار مهره شده.
مقوایی با روکش کاغذی ابر و باد سبز مغز پستهای.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده است و حاشیه نویسی به زبانهای عربی و ترکی با لهجهی عثمانی با نشانهای «تنبیهات، شهابالدین فناری، القهستانی، عبدالله شهیر بطورسون زاده، سید، شرعالدین (؟) و...» دارد.
در آغاز دارای «یاکبیکج» و همچنین حاوی فوایدی در موضوع فرائض با عناوین: العصبات، ذوی الارحام، اصحاب الفرائض من النساء و جز اینها دیده میشود.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۸۰ - ۸۲.
متن فقهی مشهوری مشتمل بر احکام فرایض (ارث) و چگونگی تقسیم آن بین وراث است که بر مبنای فقه اهل سنت (حنفی) تالیف گردیده است و به جهت عنایت و توجه دانشمندان و عالمان اهل سنت سالها در مدارس علوم اسلامی برای دانشجویان تدریس میگردیده و از سوی آنان شروح و تعلیقات فراوانی بر آن نوشته شده که در مصادری همچون کشف الظنون (ج۲، صص۱۲۴۷ - ۱۲۵۰) به برخی از آنها اشارت رفته است؛ نیز به زبانهای مختلف، از جمله فارسی و ترکی ترجمه شده است. از این اثر در این کتابخانه چند نسخه موجود است که از آن جمله میتوان به نسخهی شمارهی «۲/۷۷ط» اشاره نمود. از این اثر در کتابخانههای خارج از کشور نسخههای دستنویس متعددی نگهداری میگردد و علیرضا قره بلوط در معجم التاریخ (ج۵، صص۳۱۳۸ - ۳۱۳۹) گزارشی از آنها بدست داده است.