مفتاح باب الموجهات = رساله الامکان = رساله فی تحقیق الامکان و الضروره
[ نسخه خطی]
/ از: محییالدین ابوالفتح اسماعیل بن مصطفی بن محمود کلنبوی آیدینی مشهور به «شیخ زاده»
: کاتب: محمد بن محمد
، تاریخ کتابت: سال ۱۲۷۲ق.
۵۳ (۱ب - ۵۳ب) برگ، ۱۹ سطر.
؛خشتی.
این اثر در سالهای ۱۲۶۳، ۱۳۰۳ و ۱۳۰۹ق در استانبول به چاپ رسیده است.
1
2
«بسمله، نحمدک یا من وجب لذات وجوده و امتنع شریکه و عم للممکنات جوده... و بعد فلما تشتت معانی الضروره و الوجوب و الدوام و الفعل و القوه و الامکان و المتناع و کانت مشتمله علی غوامض الابحاث فی حقایقها و امثلتها، اردت تحقیقها علی وجه یرتفع عن وجوه ابکارها قناعها... و جعلت ما کتبته محتویا علی المبانی و الاصول و مشتمله علی ابواب شامله للفصول و سمیته ب... فانه هو الهادی الی سبیل الرشاد...»
«... و ان لم یقع و لک ان تحمل الامتناع فی مثله علی سلب الامکان الاستقبالی فتامل فی هذا الکلام».
محل کتابت: نامعلوم (گویا عثمانی) است؛ رقم کاتب: «نحمدالله علی ما منحنا بختم طبع هذه المسماه برساله الامکان للفاضل النحریر الالمعی اسماعیل المشتهر بین الافاضل بکنبوی فی المطبعه العامره بنظاره محمدسعید فی اواخر ربیع الاخر لسنه ثلث و ستین و مائتین و الف؛ تمت الکتاب بعون الله الملک الوهاب المسمی بمحمد بن محمد فی سنه ۱۲۷۳»؛ این نسخه از روی نسخهی چاپ استانبول (۱۲۶۳ق) کتابت گردیده است.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
نستعلیق تحریری.
عنوانها و نشانیها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۱۰*۱۶سم.
فرنگی سفید نازک آهار مهره شده و ضخیم نخودی.
مقوایی با روکش کاغذی ابر و باد، عطف تیماج زرشکی.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده و با نشان «منه» در برخی برگها تعلیقات و حاشیه نویسی دارد.
نکته جالب توجه در نسخهی مورد بحث این است که برخلاف رویهی معمول که نسخ خطی تصحیح و سپس منتشر میگردند، این نسخه، از روی نسخهی چاپ استانبول (۱۲۶۳ق) کتابت گردیده است!.
3
در آغاز نسخه، یک مهر گرد: «احمد رشدی ۱۳۲۲» دیده میشود.
انواع بابها: الباب الاول فی الضروره (۲الف)، الباب الثانی فی الدوام و الفعل و القوه (۲۹ب)؛ الباب الثالث فی الامکان (۳۷الف) که باب اخیری در ۹ فصل بسط داده شده است.
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۴۷ - ۴۸.
رسالهای در بیان امکان و ممکن از دیدگاه فلسفی و کلامی است که در چند باب و فصل بدین ترتیب نگارش یافته است. در این اثر همچنین از شرح المطالع قطبالدین رازی، شرح التهذیب محقق دوانی (۱۹ب)، حاشیه التهذیب ابوالفتح و نیز از کسان دیگری همچون عصامالدین و ابن سینا و دیگران مطالبی نقل گردیده است. چند نسخه از این اثر در کتابخانههای ترکیه موجود است که علیرضا قرهبلوط در معجم التاریخ (۱ج، ص۶۷۹) گزارشی از آنها بدست داده است.
/ شمسالدین ابوالخیر محمد بن محمد دمشقی عمری مشهور به «ابن الجزری»
/ ابراهیم بن محمد بن معید قیصری مدرس مشهور به «گوزی بیوکزاده»
/ مصلحالدین مصطفی بن علی قسطنطینی سلیمی رومی مشهور به «مصطفی موقت رومی»
المقدمه الجزریه فیما یجب علی القاری ان یعلمه = المنظومه الجزریه = المقدمه فی علم التجوید
رساله التشریف = تقریر الاستعاره = حاشیه علی العصام الاستعاره للیثی = تعلیقه شرح رساله الاستعاره للیثی = حاشیه شرح فراید الفواید = ترجمه و شرح العصام علی فواید العواید للیثی = ترجمه و شرح بلوغ الارب = حاشیه شرح العصام علی الاستعاره و العقود للیثی = حاشیه شرح العصام علی الرساله السمرقندیه اللیثیه = حاشیه علی شرح الرساله العقودیه = حاشیه حاشیه العصام علی الرساله السمرقندیه اللیثیه = حاشیه حاشیه العصام علی شرح فراید العواید للیثی
کفایه الوقت لمعرفه الدایره و فضلها و السمت = رساله الربع = کفایه الوقت فی المقنطرات = کفایه الوقت فی تعریف ربع الدایره = المقنطرات (رساله فی...)