/ از: ابوبکر عبدالقاهر بن عبدالرحمن بن محمد جرجانی خراسانی
: کاتب: محمد بن مصطفی افندی قراقی
، تاریخ کتابت: سال ۱۲۵۶ق.
۸ (۲ب - ۹الف) برگ، ۱۱سطر
؛خشتی.
این اثر نخستین بار گویا در سال ۱۶۱۷م در لیدن - هلند، سپس به ترتیب در سالهای ۱۸۰۳م در کلکته، ۱۲۴۷ق در بولاق، ۱۸۶۹م در لکهنو و در ۱۲۹۲ق در تبریز به چاپ رسیده است.
1
2
«بسمله، الحمدلله رب العالمین... و بعد فان العوامل فی النحو علی ما الفه الشیخ الامام عبدالقاهر... مائه عامل و هی تنقسم الی قسمین...».
«... فهذه مائه عامل لایستغنی الصغیر و الکبیر و الوضیع و الرفیع عن معرفتها و استعمالها؛ تمت الکتاب بعون الوهاب».
محل کتابت نامعلوم است.
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
شکسته نستعلیق خوش، آیات: نسخ.
عنوانها و نشانیها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۱۵*۹سم.
شرقی نخودی ضخیم.
مقوایی با روکش کاغذی ابلق و قهوهای با عطف و مغزی تیماج قهوهای.
2
1
این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده و حاشیهنویسی زیادی با نشانهای «سروری رحمه الله، اسماعیل، جاربردی، منه رحمه الله، تقریر، شرح، عتابی رحمه الله، قرقی سلمه الله، حسن چلبی، حاجی بابا، قطبالدین و ...» بین سطور و در هامش دارد.
در آغاز نسخه چند یادداشت از جمله دعای حفظ و تقویت حافظه، نصیبنامهای از مشایخ: بدرگاه سلطان محرم مباش که نفس سلیم تو ظالم شود، چون محرم شدی نیز ایمن مباش که محرم بیک نقطه مجرم شود! و نیز ابیات دیگری به فارسی و چند فایدهی لغوی دیگر مشاهده میگردد؛ چند یادداشت در معنی مصدر، در توصیف مضمرات، فوائدی تفسیری، لغوی، و نحوی آمده است و همچنین ابیاتی به ترکی با مطلع: عزم قیل نامم بری جانانه گورردیم سنی بر ملکزاده اولان انسانه گورردیم سنی و نیز ابیاتی به فارسی با مطلع: ز بیم پاس تو ای خسرو سپهر مکان ز یمن حفظ تو ای شهریار مهر افسر، دیده میشود.
3
در آغاز نیز یک مهر گرد «... اوغللرندن مصطفی ناظم کتبخانهسی ... ۱۲۳۹...» دیده میشود که بایستی مهر یکی از کتابخانههای خصوصی قدیمی عثمانی (ترکیه) بوده باشد. در انجام نسخه نیز یک مهر مربع «با دعای صبح گاهی... لطف الهی ۱۱۶۱».
ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۲۸ - ۲۹.
رسالهای کوتاه و مشهور در تبیین عوامل صدگانهی نحوی است؛ نسخههای خطی فراوان و متعددی در کتابخانههای داخل و خارج موجود است.
/ مصلحالدین مصطفی بن حمزه بن ابراهیم آیدینی رومی مشهور به «آدالی» و «آطهوی»
نتایج الافکار فی شرح اظهار الاسرار = شرح الاظهار للبرکوی